Hayır Diyememek

Hayatınızda nelere ve nerelerde hayır diyemiyor musunuz? Hiç bunu düşündünüz mü? Eşinize arkadaşınıza çocuğunuza annenize babanıza veya patronunuza kolayca hayır diyememek durumunda mısınız? Yoksa hayır demekte zorlanıp isteksiz olarak evet demek durumunda kalan mısınız? Neden kolayca hayır diyemeyiz? Neden hayır ifadesini kullanırken zorlanırız? Hayır demek sizin için ne anlam ifade ediyor?

Sizlere sorduğum farkındalık sorularını cevaplayarak hayır diyememek konusuna ışık tutmaya başlayabilir, hayır diyememenin altında yatan geçerli sebeplerinizi, duygu ve düşünce kalıplarınızı bulabilirsiniz.

Neden Hayır Demeliyiz?

Neden hayır diyemeyiz sorusuna cevap verirken aslında ne kadar çok evet dediğimizin de farkında olmak gerekir. Birine karşı hayır demek aslında kendimize evet demektir. Hiç bu yönden baktınız mı? Bir başkasına hayır derken gayet kibar ve nazik olabiliriz. Bazı durumlarda hayır demek kaba bir davranış olarak algılanır. Oysa hayır kelimesini de evet gibi nazikçe ve zarifçe kullanabilirsiniz. Bu sizin en doğal hakkınızdır.

Neden hayır diyemeyiz çünkü hep bizi yönlendirecek birilerine ihtiyaç duymuşuzdur. Yaşamımıza yön veren, yönetilen olma ihtiyacımızdan dolayı hayır demek zor gelir. Neden hayır diyemeyiz çünkü karşı tarafı mutlu etmek isteriz kendi mutsuzluğumuza rağmen. Neden hayır diyemeyiz çünkü suçlu hissetmek ve vicdan azabı çekmemek için. Neden hayır diyemeyiz çünkü otoriteden korktuğumuz ve başa çıkabileceğimizi düşünmediğimiz için. Neden hayır diyemeyiz çünkü evet dersek rahatsız olduğumuz bir durumun aynısını karşı tarafın da bize yapacağını düşünürüz. Neden hayır diyemeyiz çünkü birilerini incitmekten, kırmaktan korkarız, bunun da ilişkiye olumsuz bir açı getireceğini düşünürüz. Neden hayır diyemeyiz çünkü kendi sınırlarımızı nasıl çizmemiz gerektiğini ve nasıl korumamız gerektiğini bilmiyoruzdur.

Neden Hayır Demek Zordur?

Neden hayır demek zordur çünkü bu birçok sebepten  kaynaklanıyor olabilir. Bu nedenlerin bir kısmı bilinçli, bir kısmı ise bilinçdışıdır. Elbette kişiye ve duruma göre bu nedenler çeşitlilik gösterebilir ancak en sık görülen nedenleri sıralamak yine de mümkündür. Çatışmadan kaçınma, bu listenin ilk sırasında gelir. Zira hayır dediğimiz zaman insanlarla çatışmaya girme, hatta kavga etme olasılığımız ortaya çıkar. Bazı kişiler için çatışmaya girmek korkutucu, hatta kaçınılması gereken bir durumdur. Bunun nedeni olasılıkla altta yatan değersizlik, yetersizlik ve sevilmeme ile ilgili inançlardır.

Neden hayır demek zordur çünkü bazı kişiler hayır dedikleri takdirde diğer kişilerin kendisini sevmekten vazgeçeceğini veya artık tercih edilmeyeceklerini düşünebilirler. İnsanların sevgisini kaybetmekten korkmak, kişileri, ilişkilerde aşırı fedakâr veya sürekli verici bir tutum içerisine sokabilir.

Hayır demeyi kolaylaştıracak bir diğer yöntem de neden hayır diyemediğimizi anlamak ve bu nedenin altında yatan inançlarımızı gözden geçirmektir. Bu inançları gözden geçirip daha gerçekçi, mantıklı ve işlevsel inançlar geliştirebiliriz. Örneğin, “hayır dersem insanlar beni sevmezler ve dışlanırım” inancını “beni gerçekten seven insanlar hayır dediğim için beni sevmekten vazgeçmezler” şeklinde değiştirebiliriz. Başka bir örnek olarak, “benden istediği tüm işlere evet demezsem patronum benim sorumsuz biri olduğumu düşünür” inancını “her işe evet dersem asıl yapmam gereken işleri ertelemek durumunda kalırım bu da beni sorumsuz biri yapar” şeklinde değiştirebiliriz.

Neden Hayır Demeliyiz?

Neden hayır demeliyiz sorusunun cevabı oldukça önem taşır. Hayatınızda ne kadar evet ne kadar hayır dediğinize bir bakın. Neden hayır demeliyiz maddelerinden en önemlileri şu şekildedir:

1-Zamanımızı yönetebilmek için “hayır” demeliyiz. Gerçek şu ki zamanımız sınırlıdır. İşlerimizi tamamlayabilmek için gerekiyorsa “hayır” demek mecburiyetindeyiz.

2-Sınırlarımızı belirlemek için “hayır” demeliyiz. Kendi ihtiyaçlarımız ve başkalarının ihtiyaçları arasına bir çizgi çekilmediği zaman, karşımızdakiler istekleri konusunda her zaman ısrarcı olacaklardır. “Hayır” dediğimiz zaman ise sınırımızı belli edip kişisel alanımızı koruyabiliriz.

3-Kişisel hedeflerimize zaman ayırmak için “hayır” demeliyiz çünkü hedeflerimizi gerçekleştirebilmek için kendimize ait bir zamana ihtiyacımız olacaktır. Sınırsızca başkalarının isteklerine vakit ayırırsak kendi hedeflerimize ulaşmak mümkün olmayacaktır.

4-Mutlu olmak için “hayır” demeliyiz. Hayatımızın kontrolünün kendi elimizde olması ve günümüze neleri dahil edip etmeyeceğimize karar verebiliyor olmak bize büyük bir rahatlık ve mutluluk sağlayacaktır.

Neden hayır demeliyiz kısmındaki “hayır” kelimesini ifade etmek kolay bir şey olmayabilir. Alışkanlık haline getirip, hayır demenin altında yatan sizi ilgilendiren kısımları ortaya çıkardıkça hayır demek kolaylaşacaktır. Hayır demeye başladığınızda, hayatın sizler için daha az stresli olduğunu görebileceksiniz. Sizin için gerçekten önemli olan şeylere daha fazla odaklanabildiğinizi fark edecek ve kişisel yaşamınızı, kendinizi daha iyi hissedecek şekilde organize edebileceksiniz. “Hayır” demek noktasında kendinizi suçlu hissetmenize de gerek yoktur. Hayır demek kaba olmak demek değildir. Aksine, karşınızdakine kendi potansiyelinizle ve gerçekleştirebileceğiniz işlerle ilgili açık olmak demektir. Ayrıca kendi zamanınıza, enerjinize ve akıl sağlığınıza dikkat etmenizle, kendi önceliklerinize saygılı davranmanızla ilgili bir durumdur.

Hayır Demenin Önemi

Hayır demenin önemi şuradan gelmektedir. Gerektiğinde hayır diyebilmek önemlidir, ancak bazen kendimizi bunu yapamayacağımız durumların içinde buluruz. Böyle bir durumda özgüvenimiz azalabilir ve öfke birikebilir. Bu durum, kendi hayatımızın kontrolünün bizde olmadığını hissettirebilir ve aşırı tepki vermemize ve öfke patlamalarına yol açabilir. Fiziksel olarak da vücutta kasılmalara ve diğer rahatsızlıklara yol açabilir. Dolayısıyla “hayır” demeyi öğrenmek sadece psikolojik sağlığımız için değil, fiziksel sağlığımız için de önemlidir.

Zaman yönetiminde başarılı olmak için zamanımız konusunda daha seçici olmayı öğrenmemiz gerekir. Sınırlar koymalı ve zaten çok daraldığımızda hayır demeyi öğrenmeliyiz. Bu, zaman zaman başkalarını hayal kırıklığına uğratmak anlamına gelebilir, ancak kendi akıl sağlığımızı ve üretkenliğimizi korumak için gereklidir. Hayır demeyi öğrenerek kendi zamanımızın kontrolünü geri alabilir ve onu daha akıllıca kullanabiliriz

Araştırmalar, hayır demekte zorlanmamızın sadece bizi ve işimizi değil, aynı zamanda çevremizdeki insanları da etkilediğini göstermiştir. Zamanla öfkeli, geçimsiz, anlaşılmaz ve dengesiz insanlara dönüşebiliriz. Aslında bu zorluk, ilişkilerin bozulmasının ana nedenlerinden biridir. Bu olumsuz sonuçlardan kaçınabilmek için saygılı ve kararlı bir şekilde nasıl hayır diyeceğimizi öğrenmek gerekir.

Hayır Diyemediğimizde Hayatımızda Ne Olur?

Hayır diyemediğimizde hayatımızda ne olur diye sorarsak, yaşamın birçok alanında problem yaşadığımızı hemen fark ederiz. Çok aklınıza gelmese bile, fiziksel sağlığınız tam da bu nedenle bozulabilir. Hayır diyemediğimizde kendimizi birçok konuda zor ve stresli durumlara sokabiliyoruz ve bu da kronik bir stres kaynağı haline gelebiliyor. Öte yandan ruhsal sağlığınız da çoğu zaman risk altında oluyor. Depresyon ve anksiyete (kaygı) bozuklukları hayır diyemediğimiz için yaşadığımız zor ve çatışmalı durumlardan kaynaklanabilir.

Hayır diyemediğimizde hayatımızda neler olur bir bakalım. Angarya işler, bilgisayarda arkada sürekli çalışan programlar gibi olmaya başlar. Üretkenliğimiz zamanla azalır. Zamanı yetiştirememe, hayır diyemeyenlerin hayatlarının adeta bir parçasıdır. Hayır diyemediğimiz için üzerimize aldığımız gereksiz işler zamanımızı da boşa harcamamıza, asıl önemli ve gerekli işleri ertelememize veya ihmal etmemize yol açarak zamanı verimli kullanamamamıza neden olurlar. Hayır diyemediğimizde hayatımızda ilişkilerimizde sürekli veren kişi konumuna düşebiliriz, bu da bir süre sonra hayal kırıklığı ve kırgınlık yaşayıp ilişkimizde yıpranmaya yol açabilir. Ayrıca hayır diyemediğimizde hayatımızda saygı eksilmeye başlar. Zamanla kendimize olan saygı da azalır.

Hayır Demek Öğrenilebilir mi?

Hayır demek öğrenilebilir mi? Cevap, kesinlikle evet. Bunun için kararlı olmaya, cesarete ve isteğe ihtiyaç vardır. Zaten hayır diyememe hali, olası ciddi sonuçları itibariyle çoğu zaman sürdürülebilir değildir. Hayır diyemeyen kişi, eninde sonunda değişmek zorunda kalır. Fakat bunu yapmak genelde çok kolay olmaz. Öncelikle neden hayır demek istediğimizi kendi içimizde iyice bir anlamak ve analiz etmek gerekir. Hayır dediğimiz zaman neler olacak? Neleri kaybedebiliriz? Bunlar gerçekçi düşünceler mi? Bunları kaybetmeyi göze alabiliyor muyuz? Peki ya kazançlarımız ne olacak?

Hayır demek öğrenilebilir mi sorusuna bir örnek vermem gerekirse, diyelim bir iş arkadaşımız kendi işini bize yaptırmak istiyor. Hayır dediğimiz zaman bize küsme ihtimali var çünkü onun alıngan bir kişiliği olduğunu biliyoruz. O kişinin arkadaşlığı bizim için ne kadar değerli? Ayrıca, hayır dediğimiz için bize küsen bir arkadaşımız gerçek bir arkadaş mıdır? Yoksa bizimle sadece çıkar ilişkisi kuran biri midir? Bizimle sadece çıkar ilişkisi kuran biriyle arkadaşlık etmek istiyor muyuz? Bu gibi soruları zihinde analiz edip cevaplarını bulmak, ne yapmak istediğimiz konusunda daha net karar vermemizi sağlayacaktır. Böylelikle hayır demek öğrenilebilir bir duruma gelecektir.

Nasıl Hayır Denir?

Nasıl hayır denir konusuna girmeden önce bunu yapabilecek hazırlıkta olmak gerekir. Karar vermek ve seçmek gerekir. Sonrasından en rahat nerede hayır diyebileceğinize karar verin. Konunun içeriğine ve hayır demek üzere olduğumuz kişinin bizim hayatımızdaki önemine göre hayır diyeceğimiz ortam (örneğin; yüz yüze, mail veya mesaj aracılığıyla vs.) değişebilir. Ayrıca “hayır” sözcüğünü kullanmak zorunda değilsiniz. Eğer biraz zaman kazanmak istiyorsanız, “İzin ver bunu biraz düşüneyim” veya “Bu fikri biraz olgunlaştıralım” diyebilirsiniz.

Hayır diyeceğiniz zaman basit cümleler kullanın ve kendinizi uzun uzun açıklamaya kalkmayın. Şu cümleler size nasıl hayır denir konusunda fayda gösterebilir:

• Şu anda bu önerin bana uygun gelmedi.
• Belki başka zaman.
• Şu anda başka önceliklerim var. Belki daha sonra olabilir.
• Yaptığın öneriyi düşündüm ve bana uygun olmadığına karar verdim.
• Dediğin işi yapmak istiyorum ama verdiğin süre yeterli değil.

Hayır diyememe, hayatımızı birçok açıdan zorlaştıran ve gereksiz yüklerin altına girmemize neden olan bir alışkanlıktır. Bundan vazgeçerken neden hayır demekte zorlandığımızı iyi analiz etmek, bu zorluğun altında yatan inançları gözden geçirmek ve hayır diyebilmek için uygun tarzı bulabilmek gerekir. Unutmamalıyız ki çoğunlukla ne söylediğimiz değil, nasıl söylediğimiz önemlidir. Uygun bir şekilde söylenen “hayır” kişiye zarardan çok fayda getirecektir.

Kişisel gelişim ve yaşam koçluğu ile ilgili paylaşımlarımı Instagram hesabımdan takip edebilirsiniz.